Tonguç'dan mektup var...

İSMAİL HAKKI TONGUÇ’UN ANAYASA’DA YER ALMASINI İSTEDİĞİ MADDELER
Günü, yeri ve tam zamanıdır. Yazmam lazım. Belki bir duyan Parlamenter bulunur.
Köy Enstitüleri Kurucusu İsmail Hakkı Tonguç 1960 yılının 22 Haziran’ 23 Haziran’a bağlayan gece sabaha kadar çalışmıştı. Ailesi onu sabah, onu uyanık, karın ağrısından kıvranırken, Çalışma odasındaki divanda yatarken buldular.
Eşi, komşu dairedeki doktora haber verdi. Doktor geldi. Karnında bir nedene bağlayamadığı bir duyarlılık buldu.
Ağrı kesici bir iğne yaptı. Tonguç sakinleşti. Yüzü soluktu. Yüz çizgileri hareketsizdi. Yüzünü acı yerine, rahat ettiğini öne çıkaran neredeyse hoşnut ama insanları üzdüğünü düşündüğü için özür diler bir ifade kapsadı, bu ifade yüzünde dondu kaldı. Yaşamı sona erdi.
Yavaşça yüzünü örttüler.
24 Haziran günü Cenazesi Ankara Hacı Bayram Camiinden kaldırıldı. Cenaze törenine, yakınları, arkadaşları Köy Enstitüsü mezunları, Hasan Oğlan Köy Enstitüsü öğrencileri, köylüler katılmıştı. Kalabalıkta bir dalgalanma oldu. İsmet İnönü gelmişti. Kendisini alkışlamaya kalkan halkı susuyordu. Mezarının başında Hasan Ali Yücel, Rauf İnan, Hamdi Keskin ve Fakir Baykurt konuşmalar yaptılar.
Cenazeden dönenler, evde çalışma odasında, Tonguç’un masasında Onun Yeni Anayasa’ya girmesinde yarar gördüğü ve arkadaşlarına milletvekillerine, ilgili kişilere yazıp gönderdiği bir mektubun el yazısı ile kaleme aldığı hazırlık çalışmasını buldular.
Oğlu Engin Tonguç’un yazdığı “BİR EĞİTİM DEVRİMCİSİ İSMAİL HAKKI TONGUÇ “ İsimli 792 sayfalık kitabın 707’inci sayfasında yer alan bu mektubun tamamı bir sayfadan fazla.  Öğrenmek isteyenler oradan bulabilirler. Ben burada konumuzla ilgili birkaç maddeyi aktaracağım.
Tonguç, Anayasa’da şunların yer almasını istiyor:
“İlköğretim zorunlu ve parasızdır.
7 yaşa basan kız erkek her çocuk 15 yaşını tamamlayana kadar, laik ilkokula,teknik okullara ve kurslara devam etmeye zorunludur.
… Zorunlu Öğretim çağında bulunan her çocuk, öğretim süresince
….e) taşıt araçlarından parasız yararlanmak hakkına sahiptir.
….Zorunlu öğrenim çağında bulunan çocuklar Devlet Okullarından başka okul ya da derslere devam edemezler.
…Zorunlu öğretim kurumlarında Devlet’in resmi dilinden başka dille eğitim yapılamaz.
… Köylerde ve köy niteliğinde olan beldelerde halk oturduğu yerlerin gereksinim ve özelliklerine en uygun halk eğitim kurumlarına kavuşmak hakkına sahiptir.”
Tarih sayfalarında yer alan Çırağan Olayı diye bilinen olayı gerçekleştiren bir Sarıklı İnkılâpçıdır.
Adı Ali Suavi olan bu kişinin hayatı ile ilgili 2 kitap yazdım. Kaynak olarak kullandığım Falih Rıfkı Atay’ın 1951 yılında yazdığı bir kitabında Ali Suavi için şöyle demektedir;
“Kuvvetlerimizin tutunabileceği bir anayurt sınırları içinde, sağlam ve devamlı bir devlet kurmak sadece hâkim milleti yetiştirmekle uğraşmak fikri, Ali Suavi’den, Mustafa Kemal’e kadar havada kalmıştır.”
Dünya ülkelerini örnek alarak uyguladığı İsmail hakkı Tonguç’un eğitim sistemi, Colombia Üniversitesi Öğretim üyesi Fay Kirby tarafından yurdumuzda incelenmiş ve ülkesinde uygulanması önerilmiştir.
Tonguç’un Anayasa’da yer almasını istediği eğitimle ilgili konuların uygulanmaya konulması zor da değildir, bir başka ülkede nasıl uygulanıyor diye araştırma yapmayı da gerektirmez.
Anayurt sınırları içinde, hâkim millet yetiştirmek fikrinin Ali Suavi tarafından söylendiği tarih 1876’dan öncedir. Uygulaması Mustafa Kemal tarafından 1919’da başlatılmıştır. Ortalama olarak 50 yıl sonra gerçekleşmiştir.
Tonguç’un eğitim ile ilgili notları 1960 yılında yazılmıştır. Yıl 2016 olduğuna göre üzerinden 60 yıl geçmiştir.
Doğruları uygulamak için “Atatürk” beklemek ayıptır. Atatürk ve arkadaşları gibi düşünmek yeterlidir.
Zorunlu ve parasız İlköğretim için;
Laik ilkokula, teknik okullara ve kurslara devam etmeye zorunluluğu için;
Zorunlu Öğretim çağında bulunan çocukların, öğretim süresince taşıt araçlarından parasız yararlanmak hakkına sahip olması için
Anayasa değişikliği yapmaya değil,
Bu konularda kanun teklifi verecek İsmail Hakkı Tonguç gibi düşünen Parlamenterlere ihtiyaç vardır.
Haydi, görelim bakalım.